اقتصاد ۳

اقسام مکاسب

حضرت صادق ( ع ) فرمودند : کسی که می خواهد خرید و فروش کند ، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن ، خرید و فروش کند ، به واسطه معامله های باطل و شبهه ناک به هلاکت می افتد .

موضوع تجارت یعنی آن چه با آن کسب می شود ، به انضمام احکام تکلیفی پنج گانه ، بر پنج قسم می باشد .

تجارت واجب مانند کسب هایی که نظام نوع انسانی بر آن متوقف است و کسبی که تامین هزینه ی شخص و کسانی که نفقه ی آن ها بر عهده اوست ، متوقف بر آن است و مستحب مانند کسی که موجب گشایش و توسعه بر اهل و عیالش می شود و مباح کسب هایی است که جهت راجح و مرجوحی در آن نیست و مکروه و حرام کسب با اعیان مکروه و حرام می باشد .

مسائلی که در خرید و فروش مستحب است :

1-      یاد گرفتن احکام آن

2-      آن که در قیمت جنس بین مشتری ها فرق نگذارد مگر به لحاظ علم و تقوی

3-      آن که در قیمت جنس سخت گیری نکند

4-      آن چیزی را که می فروشد زیادتر بدهد و آن چه را می خرد کمتر بگیرد

5-      آن که کسی که با او معامله کرده ، اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را به هم بزند ، برای به هم زدن معامله حاضر شود

معاملاتی که مکروه می باشد :

1-      ملک فروشی

2-      قصابی

3-      کفن فروشی

4-      معامله با مردم پست

5-      معامله بین طلوع صبح و اول آفتاب

6-      آن که کار خود را در خرید و فروش گندم و جو و مانند این ها قرار دهد

7-      آن که برای خریدن جنسی که دیگری می خواهد ، داخل معامله شود

و دیگر کسب های مکروه عبارتند از : صرافی ، احتکار طعام ، بافندگی ، حجامت ، در آمد کودک و کسی که در کسب از حرام اجتناب نمی کند .

معاملات حرام و باطل نیز بر شش قسم می باشد :

1-      خرید و فروش عین نجس مثل مشروبات سکر و خوک و بول و غائط ولی در غیر مشروبات مسکر و خوک و مردار ، اگر قابل استفاده حلال از آن ها باشد خرید و فروش آن جایز است ، اگر چه احتیاط در ترک آن است

2-      خرید و فروش مال غصبی ، که اگر مالکش امضاء نکند باطل و تصرف در آن مال حرام می باشد .

3-      خرید و فروش چیزی که مال نیست مثل حیوانات درنده

4-      معامله چیزی که منافع معمولی آن کار حرام باشد ، مانند آلات قمار مثل نرد و شطرنج یا آلات لهو

5-      معامله ای که در آن ربا باشد .

6-      فروش جنسی که با چیز دیگر مخلوط است ، در صورتی که آن چیز معلوم نباشد .