سالروز تاجگذاری امام عصر (عج) مبارک باد

منظور از شان « قائمیت » مقامی است که از ناحیه پروردگار برای حضرت مهدی (عج ) تعیین گشته و آن حضرت در سایه این سمت و مسولیت در زمانی که خداوند تعالی حکم فرماید قیام کرده و همچون جد بزرگوارشان رسول خدا(ص ) به تغییر و اصلاح در جامعه جهانی خواهند پرداخت . 

آن روز « دعبل خزاعی » شاعر اهل بیت به شوق دیدار مولایش به مرو سفر کرده و میهمان امام رضا (ع ) گشته بود. او پیشکشی نیز به همراه داشت. بنابراین به امام (ع ) خطاب کرد که : فرزند رسول خدا! من درباره شما قصیده سروده و سوگند یاد کرده ام که پیش از شما آن را بر احدی نخوانم.

امام فرمود : بخوان . و او نیز چنین خواند...

آن مکتب های قرآن که از تلاوت خالی افتاده .

و جایگاه فرود آمدن وحی که از ساکنان خود تهی گشته

تا به این بیت رسید :

می بینم غنائمی که حق آنهاست در میان غیر آنها تقسیم شده .

و دستان آنها از غنایم خودشان خالی شده است .

امام رضا (ع ) گریست و فرمود : ای دعبل ! راست گفتی

و آنگاه به این ابیات رسید :

قیام امامی که بی شک و تردید اتفاق خواهد افتاد.

و او با استمداد از خدا و بر هر خیر و برکت قیام خواهد کرد.

و برای ما هر حقی را از باطل جدا خواهد ساخت و پاداش هر نعمت و نقمتی را می دهد.

این بار گریه امام شدیدتر شده و فرمودند :

ای دعبل ! روح القدس این دو بیت را بر زبان تو جاری ساخته است . آیا می توانی بگویی این امامی که ذکر نمودی کیست و کی قیام خواهد کرد !

دعبل گفت : نه مولایم من فقط شنیده ام که امامی از شما خروج و قیام می کند و زمین را از فساد پاک ساخته و از عدل آکنده می نماید همانگونه که از ستم پر شده باشد.

امام فرمودند : ای دعبل ! امام بعد از من محمد است و پس از او فرزندش علی و پس از او فرزندش حسن و پس از او فرزندش حجت که در دوران غیبتش منتظر او باشند و در ظهورش از او اطاعت کنند و اگر در دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد خدای تعالی آن روز را طولانی فرماید تا خروج کند و زمین را از عدل آکنده سازد بعد از آنکه از ستم پر شده باشد . (کمال الدین ج ص ۶۳ )

آن روز هشتمین پیشوای بزرگوار شیعه امام رضا (ع ) دعبل را از نام و مشخصات آخرین وصی پیامبر(ص ) آگاه نموده و وظیفه خطیر و آسمانی آن حضرت را در پاک نمودن زمین از ظلم و ستم و بر پایی عدل در سراسر هستی یادآوری فرمود. به عبارت دیگر امام (ع ) به شان قائمیت امام عصر (عج ) اشاره نموده و از ویژگی و مقام منحصر به فرد آن حضرت یعنی قیام و جنگ با ستمگران سخن به میان می آورند.

مسئولیت و مقامی که همه مردم کم و بیش نسبت به آن آشنایی داشته و می دانند که سرانجام روزگاری امام غائب شیعه ظهور و عدل و داد را در سراسر گیتی حاکم خواهد نمود لیکن امام زمان (عج ) وظیفه و شان دیگری نیز دارند که از آن کمتر سخن به میان آمده و افراد کمتر به آن توجه دارند و این همان مقام « امامت » ایشان می باشد.

امام رضا(ع ) در مورد هر دو شان فرزند گرامی خود حضرت مهدی (عج ) سخن گفته اند:

الف) مقام قائمیت :  
منظور از شان « قائمیت » مقامی است که از ناحیه پروردگار برای حضرت مهدی (عج ) تعیین گشته و آن حضرت در سایه این سمت و مسولیت در زمانی که خداوند تعالی حکم فرماید قیام کرده و همچون جد بزرگوارشان رسول خدا(ص ) به تغییر و اصلاح در جامعه جهانی خواهند پرداخت .

« ریان بن صلت » می گوید به امام رضا (ع ) گفتم : آیا شما صاحب الامر هستید؟ 

فرمودند : « من صاحب الامر هستم اما آن کسی که زمین را از عدل آکنده سازد همچنانکه پر از جور شده باشد نیستم . چگونه او باشم درحالی که ضعف بدن مرا می بینی . قائم کسی است که در سن کهن سالی و سیمای جوان قیام می کند و آنقدر نیرومند است که اگر دستش را به سمت بزرگ ترین درخت روی زمین دراز کند آن را از جا بر می کند و اگر بین کوه ها فریاد برآورد صخره ها فرو می پاشند. عصای موسی و انگشتر سلیمان (ع ) با اوست . وی چهارمین فرزند از نسل من است . زمین را از عدل و داد پر می کند بعد از آنکه از ظلم و ستم پر شده باشد . » (کمال الدین ج ۲ باب ۳۵ ح ۸ )

ایوب بن نوح گوید به امام رضا(ع ) عرض کردم : ما امیدواریم که شما صاحب الامر باشید و خدای تعالی بدون خون ریزی و شمشیر آن را به شما باز گرداند چرا که با شما بیعت شده و سکه به نامتان ضرب گردیده .

فرمودند : « هیچ یک از ما ائمه نیست که نامه ها به نزد او آمد و شد کند و از مسائل پرسیده شود و با انگشتان بدو اشاره کنند و اموال نزد وی حمل شود (یعنی شناخته و معروف شود) جز آنکه به خدعه کشته شود و یا آنکه بر بستر خود بمیرد تا زمانی که خدای تعالی مردی را برای این امر مبعوث فرماید که محل تولد و رشد او مخفی اما نسبش آشکار است . » (کمال الدین ج ۲ باب ۳۵ ح ۱ )

در همین زمینه حدیثی از امام کاظم (ع ) نیز وارد شده است .

یونس بن عبدالرحمن می گوید از حضرت موسی بن جعفر پرسیدم : فرزند رسول خدا(ص )! آیا شما قائم به حق هستید

فرمودند : « من قائم به حق هستم لکن قائمی که زمین را از دشمنان خدا پاک و آنرا از عدل و داد آکنده می سازد همچنانکه از ظلم و جور پر شده باشد او پنجمین فرزند از نسل من است . او را غیبتی طولانی است زیرا بر نفس خود می هراسد. اقوامی در آن غیبت مرتد شده و اقوامی دیگر در آن ثابت قدم خواهند ماند.

سپس ادامه دادند : خوشا بر احوال شیعیان ما که در غیبت قائم ما به رشته ولایت ما متمسک هستند و بر دوستی ما و بی زاری از دشمنان ما ثابت قدمند.

آنها ما را به امامت و ما آنها را به عنوان شیعه پذیرفته ایم . خوشا بر احوال آنها خوشا! به خدا سوگند آنها در روز قیامت در درجه ما هستند . » (کمال الدین ج ۲ باب ۳۴ ح ۵ )

همچنین پیامبر(ص ) در خطابه غدیر به این شان امام زمان (عج ) توجه داده اند :

« ...بدانید که آخرین از امامان مهدی قائم از ماست . اوست غالب بر ادیان انتقام گیرنده از ظالمین . اوست فاتح قلعه ها و منهدم کننده آنها. اوست غالب بر هر قبیله ای از اهل شرک و هدایت کننده آنها. بدانید که اوست انتقام گیرنده از همه خون های اولیا خدا. اوست یاری دهنده دین خدالله » (احتجاج ج ۱ ص ۶۶ )

ب) مقام امامت:

منظور از شان امامت مسولیتی دیگر از جانب خدای متعال برای آن حضرت (عج ) می باشد که ایشان بواسطه این جایگاه همانند پدران بزرگوارشان محل رجوع مردم در تمامی احتیاجات مادی و معنوی می باشند. آن حضرت نیز از طریق پیامبر(ص ) معرفی گردیده و ویژگی ها و مشخصاتشان شرح داده شده است . لذا بر ما واجب است که در تمامی امور دنیوی و اخروی به ایشان متسمک گردیده و راه هدایت بپیماییم .

پیامبر(ص ) در خطابه غدیر فرمودند :

« ...ای مردم ! این مطلب را درباره او (حضرت علی علیه السلام ) بدانید و بفهمید و بدانید که خداوند او را برای شما صاحب اختیار و امامی قرار داده که اطاعتش را واجب نموده است ...ای مردم ! خداوند دین شما را با امامت او(علی علیه السلام ) کامل نمود پس هرکس اقتدا نکند به او و به کسانی که جانشین وی از فرزندان من و از نسل او هستند تا روز قیامت و روز رفتن به پیشگاه خداوند عز و جل چنین کسانی اعمالشان در دنیا و آخرت از بین رفته و در آتش دائمی خواهند بود عذاب از آنان تخفیف نمی یابد و به آنها مهلت داده نمی شود ... » (شرح نهج البلاغه ۲۸۹ ۲ ـ۲۸۸ خطبه ۳۷ شواهد التنزیل ۴۵۲ ۲ ح ۱۱۱۷ ۱۱۱۶ ۱۱۱۸ )

نام و مشخصات کامل دوازده جانشین و وصی پیامبر(ص ) به تفصیل در روایات عامه و امامیه ذکر گردیده است . به عنوان مثال حدیث معروف لوح حضرت زهرا(س ) (کمال الدین ج ۱ باب ۲۸ ح ۱ ) و همچنین رجوع کنید به احادیث ذیل آیه ۵۹ سوره نسا (اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولو الامر منکم ) ازجمله روایت معروف جابر (کشف الغمه ج ۳ ص ۲۹۹ ) در اهمیت رجوع و تمسک به امام نیز روایات و احادیث بی شماری وارد گردیده است . ازجمله حدیث معروف ثقلین که پیامبر(ص ) چنین فرمودند :

« بدرستی که در بین شما دو چیز گران بها گذاشتم که اگر به آن تمسک جویید و چنگ در آن زنید هرگز بعد از من گمراه نخواهید شد و آن دو چیز نفیس که یکی از یکی بزرگتر است : کتاب خدا که ریسمان کشیده شده از آسمان تا زمین است و یکی عترت من که اهل بیت من هستند . به درستی که این دو از یکدیگر جدا نمی شوند تا آنکه در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند . » (مسند حنبل ج ۳ ص ۱۷ »

به این ترتیب شناخت امام هر عصر و زمان ضرورت پیدا می کند که در این مورد نیز روایات بسیاری وارد گردیده است . از جمله این حدیث :

پیامبر(ص ) فرمودند : « هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ دوران جاهلیت مرده است . » (ینابیع الموده ج ۳ ص ۲۰۶ )

و امام باقر(ع ) فرمودند : « هر کس در بندگی و عبادت خدا خود را به زحمت اندازد ولی امام و پیشوایی از سوی خدا نداشته باشد تلاشش بیهوده و خودش گمراه و سرگردان است و خداوند از عبادت او بیزار می باشد و اگر در این حالت بمیرد کافر و منافق از دنیا رفته » (محجه البیضا ج ۱ ص ۵۴ ) برخی از این احادیث روی لزوم شناخت شخص امام عصر(عج ) تاکید خاصی نموده اند . از جمله این حدیث :

رسول خدا(ص ) فرمودند : « هرکه قائم از فرزندانم را انکار کند مرا انکار کرده است . » (کمال الدین ج ۲ ص ۴۱۲ )

و در روایت دیگری فرمودند : « هرکه قیام مهدی را انکار کند حقیقتا کافر شده است » (عرف الوردی جلال الدین سیوطی در بخش الحاوی للفتاوی )

اکنون مجددا در محضر درس مبارک امام رضا(ع ) زانوی تلمذ زده و با برخی ویژگی های امام آشنا می شویم :

« ... امام مانند خورشید طالع است که نورش عالم را فراگیرد و خودش در افق است به نحوی که دست ها و دیدگان به آن نرسد » .

امام ماه تابان چراغ فروزان نور درخشان و ستاره ای است راهنما در شدت تاریکی ها رهگذر شهرها کویرها و گرداب دریاهاست .

امام آب گوارا هنگام تشنگی رهبر به سوی هدایت و نجات بخش از هلاکت است .

امام آتش روشن روی تپه وسیله گرمی سرمازدگان و راهنمای هلاکت گاه هاست .

هرکه از او جدا شود هلاک گردد.

امام ابری است بارنده بارانی شتابنده خورشیدی فروزنده سقفی سایه دهنده زمینی گسترده چشمه ای جوشنده و برکه و گلستان است .

امام همدم و رفیق پدر مهربان برادر برابر مادر دلسوز به کودک پناه بندگان خدا در گرفتاری های سخت است ... . » (اصول کافی ج ۱ کتاب الحجه ص ۲۸۶ ح ۱)

دیدیم که امام رضا(ع ) دو شان متفاوت از مقامات فرزند گرامیشان حضرت مهدی (عج ) را تبیین نموده و ما را متوجه به این نکته ساختند که مقام قائمیت و مهدویت آن بزرگوار نباید ما را نسبت به مسولیت فعلی حضرت که همان سرپرستی و ولایت خلایق در دوران غیبت می باشد غافل سازد. بعلاوه مسولیت و وظایف مردم را که پذیرش ولایت آن بزرگوار رجوع در تمامی امور به ایشان استفاده از محضر این پدر مهربان و نوشیدن از آب گوارای معرفت این سرچشمه حیات و... کوتاهی ننماییم .انشاالله .